از8 مارس تا 8 مارس
شنبه 17 اسفند ماه سال 1387
سالی که گذشت، آیا سال خوبی برای زنان بود؟ این سئوالی است که در هر مبدا زمانی از خود میپرسم و ناخودآگاه مرور میکنم آنچه رفته است را، و حالا این مبدا زمانی، 8 مارس است، روز زن.
اینک مرور مرا از حوادث 8 مارس 2008 تا 8 مارس 2009 در زیر میخوانید:
* لایحه حمایت از خانواده! اتحادی ناخواسته
شاید بتوان گفت جنجالیترین مسئلهای که فعالان حوزه زنان در یک سال اخیر با آن مواجه بودند لایحه حمایت از خانواده بود. این لایحه تیر ماه 1386 در هیئت وزیران به تصویب رسید و به مجلس تقدیم شد و از همان ابتدا مورد انتقاد فعالان حوزه زنان قرار گرفت. ماده 23 این لایحه اختیار همسران دائم بعدی را با اجازه دادگاه و پس از احراز توانایی مالی مرد با تعهد اجرای عدالت بین همسران مجاز میدانست و ماده 25 آن وزارت امور اقتصادی و دارایی را موظف میکرد که از مهریههای بالاتر از حد متعارف به صورت تصاعدی در هنگام ثبت ازدواج، مالیات وصول نماید.
طیفهای مختلف زنان مخالفت خود را با لایحه حمایت از خانواده اعلام نمودند و سخنرانیها و نشستهای بسیاری در نقد آن برگزار شد.
تیر ماه 1387، کلیات لایحه حمایت از خانواده درکمیسیون قضایی و حقوقی مجلس به تصویب رسید و با واکنش شدید زنان مواجه شد. این اعتراضها به صورت پخش بروشور، کارت پستال، زدن وبلاگ و... با شدت بیشتری ادامه یافت. 10 شهریور 87 ، حضور گروههای مختلف زنان در ساختمان مجلس که خواستار خروج لایحه حمایت از خانواده از دستورکار مجلس بودند، سبب شد لایحه همان روز به صورت موقت از دستورکار خارج و به کمیسیون قضایی سپرده شود. در نهایت در 19 شهریور ماه، کلیات لایحه بدون مواد مورد اعتراض زنان در صحن علنی مجلس به تصویب رسید. گرچه در آذر ماه، ماده 23 با اندک تغییراتی، به لایحه بازگشت.
*تغییر در قوانین، کجدار و مریز
اصلاح قانون ارث از جمله مصوباتی بود که پس از کشوقوسهای فراوان بالاخره به سرانجام رسید. رسید، و در 8 بهمن ماه در صحن علنی مجلس به تصویب نهایی رسید تا جزء معدودقوانینیباشدکهبهنفعزنانبهبودمییابد.در دی ماه 1378 معاون امور اسناد سازمان ثبت اسناد و املاک کشور از اضافه شدن دو شرط به شروط دوازده گانه چاپی دفترچههای نکاحیه خبر داد. بندهای 13 و 14به شروط عقدنامه اضافه شد با این مضمون « مهریه بهصورت عندالمطالبه میباشد» و «مهریه بهصورت عندالاستطاعه میباشد» و زوجین میتوانند به نشانه تایید، یکی از آنان را، امضا نمایند. این مسئله برای جلوگیری از زندانی شدن مردان به خاطر مهریه صورت گرفت. با توجه به قوانین موجود مهریه به عنوان تنها حربه زنان در اختلافات خانوادگی محسوب میشود و تحقیقات ثابت کردهاند زنان زمانی اقدام به مطالبه مهریه میکنند که اختلافات به اوج خود برسد. عدم آگاهی از اضافه شدن این شروط وعدم اطلاعرسانی بسیاری از سردفترها به همراه احساسات رایج در هنگام ازدواج باعث بی توجهی به این شروط میشود و اختیار مهریه را از دست زنان خارج میکند. این طرح که بر مبنای آن، زن میتواند از همه اموال شوهر ارث ببرد و درمجلس ششم به تصویب رسیده بود در سال 83 توسط شورای نگهبان رد شد. در مجلس هفتم هم پیگیریهایی برای این طرح انجام شد و در نهایت، 11 آذر 1378 در کمیسیون قضایی مجلس به تصویب
*امنیت اجتماعی، طرحی برای تمام فصول
طرح برخورد با بدحجابی در قالب طرح امنیت اجتماعی در یک سال اخیر ادامه یافت. این طرح نه فقط در فصل گرما که در تمام ماههای سال مهمان خیابانهای شهر بود؛ با این تفاوت که در فصل گرما تعداد گشتهای ارشاد برای برخورد با بدحجابی افزایش یافت. اگرچه بارها در سخنان متولیان این طرح سعی شد حد این بدحجابی تعیین شود، اما همچنان ملاک برخورد نامعلوم است. علاوه بر این آشفتگیهای فراوان در نحوه برخورد با افرادِ به اصطلاح بدحجاب و مجرم انگاشتن آنها و حاکم شدن جو پلیسی در خیابانها، باعث شد این طرح به جای برقراری امنیت در شهر، فضایی پر تنش و استرس برای زنان به وجود آورد، فضایی که تمام سال بر زنان تحمیل شد.
*بومیگزینی، طرحی در ادامه سهمیهبندی جنسیتی
بحث سهمیهبندی جنسیتی کنکور از جمله مسایل ماندگاری شده است که انگار هر سال باید با آن دستوپنجه نرم کرد، گرچه این طرح امسال با تغییراتی همراه بود و این بار با اعلام رسمی و اضافه نمودن بومیگزینی یا «الزام دانشگاهها به پذیرش دانشجویان دختر در محل سکونتشان». رئیس سازمانسنجش در آذرماه 1387 اعلام کرد، سهمیهبندی جنسیتی و بومیگزینی در کنکور سال 88 به طور رسمی در پذیرش دانشجو برای دانشگاهها اِعمال میشود. اجرای سهمیهبندی کنکور، از سال 1377 که برای نخستین بار تعداد ورودی دختران بر پسران پیشی گرفته بود، مطرح شد. سال 1382 این بحث دوباره مطرح شد، که اجرای آن با تلاش فعالان زن و نامه نمایندگان مجلس متوقف شد. در سال 86 رئیس سازمان سنجش شیوه اِعمال آن را اینگونه تشریح کرد، حداقل ورود شامل 30 درصد دختر، 30 درصد پسر و بقیه داوطلبان به صورت رقابتی پذیرش میشوند. توجیه رایج برای اجرای این طرحها ایجاد تعادل در فضای آموزشی است، درحالیکه ایجاد این تعادل را باید در عوامل دیگری جستجو کرد. عواملی نظیر عدم تناسب بازار کار و آموزش عالی، ناکارآمد بودن رشتههای تحصیلی، قوانین خدمت نظام وظیفه ... ، و نه بار ناکارامدی سیستم را بردوش دخترانی گذاشت که تحصیل را به عنوان تنها راه ارتقای وضعیت خود میدانند. در کنکور سال 87 علاوه بر سهمیهبندی جنسیتی از بومیگزینی جنسیتی هم استفاده شد و نتیجه آن آشفتگیهایی در قبولی دانشگاهها بود که علیرغم اعتراضات بسیار همچنان ادامه دارد.
*جوایز بین المللی
امسال جوایزی به زنان تعلق گرفت. نخستین جایزه کمیته بینالمللی حقوق بشر ایتالیا به نسرین ستوده وکیل دادگستری و فعال حقوق بشر اهدا شد. وی به دلیل ممنوع الخروج شدن نتوانست در مراسم اهدای جوایز شرکت کند.
در ژانویه 2009 طی مراسمی جایزه سیمون دوبوار به کمپین یک میلیون امضا اهدا شد و سیمین بهبهانی بهعنوان نماینده از سوی کمپین در مراسم شرکت کرد و جایزه را دریافت نمود. وجه نقدی این جایزه به بنیاد سیمون دوبوار اهدا شد.
*مرگ، در نزدیکی
سالی که گذشت سال بی مرگی نبود و در آن زنان نامداری از این جهان رخت بربستند. مریم فیروز از بنیانگذاران شاخه زنان حزب توده، در اسفند 1386 و در سن 95 سالگی از دنیا رفت. وی دختر عبدالحسین فیروز (فرمانفرما) بود. او در سالهای مبارزه، زندان و مهاجرت را متحمل شد و به همراه همسر خود سالها بهفعالیتهایسیاسیپرداخت.
طاهره صفارزاده نویسنده، محقق، شاعر و مترجم، صبح روز شنبه 4 آبان 87 ، در بیمارستان ایرانمهر و در اثر ضایعه مغزی، در سن ۷۲ سالگی درگذشت. وی در ماه مارس ۲۰۰۶ هم‌زمان با برپایی روز جهانی زن، از سوی سازمان نویسندگان آسیا و آفریقا به عنوان شاعر مبارز و زن نخبه دانشمند مسلمان برگزیده شد.
و بالاخره آیا سالی که گذشت سال خوبی برای زنان بود؟ شاید نه! اما میتوان امیدوار بود که سال خوبی در انتظارمان باشد، سالی بهتر از سالی که گذشت...
فروغ
